کار، محیط کاری و قوانین نانوشته IT در ایران و کانادا (قسمت دوم)

مدتها بود می خواستم این نوشته رو منتشر کنم. اما هم سرم شلوغ بود، هم اینکه ۶ ماه پیش کارم رو عوض کردم و از یه شرکت ۶-۷ نفری رفتم به یه شرکت ۹۰۰ نفری با ۱۲ دفتر در چند کشور. به همین خاطر گفتم کمی صبر کنم تا این شرایط تازه رو هم تجربه کنم و بعد قسمت دوم رو منتشر کنم. بعلاوه، هرچی واسه این مطلب نوشتم دیدم کلی چیز مرتبط دیگه هست که نمی خوام اونهارو از قلم بندازم و دیدم همینطوری پیش برم هم پستم اندازه یه کتاب میشه هم هیچوقت تموم نمیشه! خلاصه وسواس رو گذاشتم کنار و هرچه دل تنگم خواست بسیار مختصرا گفتم! این وسط خیلی مطالب هست که راجع بهشون توضیح ندادم و گفتم اگر کسی واسش سوال بود و پرسید اضافه می کنم. این شما و این قسمت دوم از مجموعه نوشته درباره تجربیات کاری من در زمینه IT در ایران و کانادا!

تجربیات و توصیه های من در زمینه IT از ایران تا کانادا

1. ورود و پیشرفت در زمینه طراحی و توسعه وب (قسمت اول)
2. کار، محیط کاری و قوانین نانوشته IT در ایران و کانادا (قسمت دوم)
3. بهترین راه های کسب درآمد IT در ایران و کانادا (قسمت سوم) – بزودی

---

کار، محیط کاری و قوانین نانوشته IT در ایران و کانادا

در ایران رشد IT و میزان فراگیر شدن استفاده از کامپیوتر و اینترنت در سالهای اخیر خیلی زیاد بوده. به طوری که الان طبق برخی آمارها نصف جمعیت از اینترنت استفاده می کنن که ایران رو کشور هجدهم دنیا از لحاظ تعداد کاربر اینترنت کرده. به طبع این موضوع تعداد ایرانی هایی که به توسعه نرم افزار و مشاغل دیگه مربوط به IT روی آوردن هم زیاد شده. از طرف دیگه، سالهاست که ارزش واحد پولی ایران (ریال) خیلی کمتر شده و خیلی جوانان ایرانی می خوان درآمد دلاری پیدا کنن تا زندگی مرفهی داشته باشن. یکی از کم دردسر ترین و ساده ترین راه های صادرات هم صادرات خدماته. مثل خدمات IT. همین شده که حالا بازار IT ایران با رفع تحریم ها داره کم کم نسخه کوچکی از بازار IT هند میشه. من خوشبینم که اگر روابط بین المللی ایران خوب بمونه و بهتر بشه بازار IT در ایران بسیار پر رونق میشه و افرادی که در این صنعت فعالیت می کنن جزو قشر متوسط رو به مرفه یا مرفه میشن، برعکس یکی دو دهه پیش.

تجربه کاری من

مطالبی که اینجا می خونید نظرات آدمیه که ۳ ساله در بازار ایران فعالیتی نکرده و فقط از ۱۵ هزار کیلومتر اون ور تر تماشا و دنبال کرده. توی قسمت اول از اینکه چجور وارد این عرصه شدم زیاد گفتم. حالا بذارین یکم از تاریخچه کاری خودم واستون بگم. بعلاوه تجربیات دیگه ای که تو قسمت اول بهشون اشاره نکردم. حدود ۱۱ سال پیش اولین پروژه پولیم رو گرفتم. با دوستم مرتضی روش کار کردیم و وسطش مشتری جا زد. فکر می کنم چون شریکش گفته بود چرا کار رو دادیم به دو تا بچه فسقلی دبیرستانی؟! بعدش رفتم ۳ ماه تابستون تو یه شرکت برای یکی از کسانی که در بازار IT ایران خیلی فعاله کار کردم. ۳ ماه توی اون گرما هرروز ۸ صبح اونجا بودم و تا ۵ سخت کار کردم، وب سایت هایی ساختم که بعضی هاشون الان خیلی پربیننده هستن، اما تهش یک ریال هم بهم پرداخت نشد. بعدش با امیرعلی یه ایده نیازمندیهای آنلاین به سرمون اومد (قبل از اینکه همه شروع کنن به زدن نیازمندیهای آنلاین!) و روش کار کردیم و سایت خوبی از آب دراومد، اما بلد نبودیم چطور بازاریابی کنیم و راحت شکست خورد. بعدش با مرتضی و بعدا با حسام تیم شدیم و شروع کردیم به کار برای مشتری های مختلف. بعدا اسم تیممون رو گذاشتیم اورتا. در کنار این آموزش برنامه نویسی وب رو هم شروع کردم و کلا فکر می کنم به حدود ۱۰ نفر برنامه نویسی وب آموزش دادم. یکی از اون ۱۰ نفر تینای عزیز بود که دختر بسیار زرنگ و باپشتکاریه و این روزها در یاهو مشغول به کاره. همه این کار ها در کنار تحصیل در رشته مهندسی عمران دانشگاه شریف. اون تجربیات منفی اولیه بعلاوه درآمد کم نسبت به میزان زحمت بعلاوه درآمد زیاد اطرافیان فعال در رشته های دیگه و خیلی چیزهای دیگه که خودتون می دونید بهم می گفت من که در ایران زندگی می کنم نباید روی زمینه ‌توسعه وب و برنامه نویسی زیاد حساب کنم. واسه همین مهندسی عمران واسم یه جورایی Plan B بود. البته در عمران هم از مهارت های برنامه نویسیم خیلی استفاده می کردم. به همین خاطر به مهندسی حمل و نقل علاقمند شدم که نوع کارش خیلی با برنامه نویسی و مدل سازی ریاضی جور در میومد و در عین حال خیلی کاربردی بود. ۲ سال از تحصیل گذشت مصمم شدم از راه ادامه تحصیل به آمریکا برم و شروع کردم به تلاش برای اپلای. آخرای راه بودم که پرونده مهاجرتی پدرم به کانادا بعد از ۵ سال پذیرفته شد. چیزی که اصلا انتظارشو نداشتیم! من هم تصمیم گرفتم بجای ادامه تحصیل در زمینه ارشد مهندسی حمل و نقل برم کانادا وارد بازار کار بشم و بعد از آشنایی با بازار اینجا تصمیم بگیرم در چه زمینه ای پیش برم. بخاطر رفتن از ایران و دلایل دیگه از تیم اورتا جدا شدم و دیگه شاگرد برنامه نویسی تازه هم نگرفتم. مدرک مهندسیمو گرفتم و بالافاصله اومدم کانادا. کلگری شهر تمیز و مرتبی بود با کوه های قشنگ و بازار کاریش بهتر بود، به همین خاطر اومدم کلگری. از روز دوم شروع کردم به اپلای واسه شغل ها. هم در زمینه مهندسی عمران (با سابقه خیلی کم) هم در زمینه توسعه وب (با سابقه زیاد). یه هفته بعد در یه شرکت تبلیغاتی نیم ساعته کلگری به عنوان Web Developer استخدام شدم. ۶ ماه روی توسعه وردپرس و سایت های استاتیک برای بیش از ۲۰ مشتری کار کردم و بعدش دنبال کار جدید و بهتر گشتم. از دو جا پیشنهاد خوب گرفتم. یکی از یه شرکت ۶-۷ نفره و دیگری از یه شرکت ۲۰-۳۰ نفره. هر دو به نسبت تعداد کارمندشون بسیار موفق. اولی بیشتر تبلیغاتی و دومی بیشتر نرم افزاری و نفتی. آینده اولی رو بهتر دیدم و اون رو انتخاب کردم. ۲ سال اونجا روی پروژه های خوبی از جمله وب سایت H&R Block کانادا کار کردم تا ۶ ماه پیش یک recruiter از شرکت Critical Mass که از شناخته شده ترین Digital Marketing Agency های کاناداست توی LinkedIn پیدام کرد، باهام تماس گرفت و به مصاحبه دعوتم کرد. منم دیگه می خواستم کارم رو عوض کنم و پیشرفتی کنم واسه همین به مصاحبه رفتم. بعد از یک مصاحبه تلفنی و دو مصاحبه حضوری پیشنهاد کاری گرفتم و بعنوان توسعه دهنده ارشد (Senior Developer) استخدام شدم. الان ۶ ماهی میشه اینجا هستم و در این مدت چند بخش مهم سایت های نیسان و Infiniti آمریکا، یک پروژه مهم Angular برای نیسان، یک موبایل اپ Ionic برای ۲۰ سالگی شرکتمون، یک Chatbot هوشمند با استفاده از Facebook Messenger API و Wit AI، یک پرزنتیشن آموزشی Web Accessibility و یک پرزنتیشن آشنایی و معرفی Chatbots  برای عده ای از توسعه دهندگان وب و مدیران فنی شرکت، یک وب و موبایل اپ با Meteor، و یک سری کار خرده ریز دیگه انجام دادم. در حال حاضر هم روی یک اپ هلولنز با Unity کار می کنم. در کنار این ۳ شغل تمام وقتی که تابحال در کانادا داشتم با چند شرکت هم بعنوان Freelancer به صورت پروژه ای و ساعتی کار کردم. ضمنا در event ها و مسابقات مختلفی هم شرکت کردم که باعث شده با خیلی ها آشنا بشم و نتورک خوبی بسازم.

این هم مختصری از تجربیات کاری من. حالا برم سر اصل مطلب: مقایسه ایران و کانادا. بیشتر گفته هام مستقیما مربوط به وب و اینترنت هستن ولی وضعیت زیرشاخه های دیگه IT هم تقریبا مشابه بوده و هست.

تاریخچه وب در ایران و کانادا

در کشورهای توسعه یافته اینترنت از دهه ۹۰ کم کم همه گیر شد. بطوری که در حدود سال ۲۰۰۰ خیلی ها که در وب فعالیت می کردن و بیزینسی راه انداخته بودن ثروتمند شدن. در این زمان خیلی ها سعی کردن وارد این صنعت بشن و از موقعیت استفاده کنن. سرمایه گذار ها هم بدون دانش کافی و بیشتر به پشتوانه موفقیت شرکتهای دیگه کلی سرمایه می ریختن روی استارتاپ های جدید. به همین خاطر اوایل قرن بیست و یکم حباب .com ترکید و خیلی ها ورشکست شدن و خیلی بیزینس ها از بین رفتن. بعد از اون رشد دنیای نرم افزار و وب آهسته تر ادامه پیدا کرد ولی هیچ وقت متوقف نشد و نیاز به متخصصین این رشته و درآمد این متخصصین هی بیشتر شد.

در ایران هم از اواسط دهه ۷۰ تا دهه ۸۰ کم کم اینترنت همه گیر شد. ولی باوجود تعداد کاربر زیاد، بیزینس های ایرانی سودده زیادی در وب ایجاد نشد. علتش هم خیلی چیزا بود که فکر می کنم چندتاش اینها باشه:

• قانون گذاران کشور ما هنوز که هنوزه نتونستن قوانین روشن و خوبی که از حقوق بیزینس های آنلاین دفاع کنن و محدودشون نکنن وضع کنن. حتی اگر هم چنین قوانینی وضع بشه (یا شده باشه و من خبر نداشته باشم)، دادگاه های ما در بیشتر مواقع توان قضاوت در این زمینه رو به دلیل پیچیدگی های بی سابقه ش ندارن.
• قانون کپی رایت در ایران فقط برای اثر هایی که از وزارت ارشاد و وزارت های مربوطه دیگه مجوز گرفتن وجود داره. مجوز گرفتن هم که خیلی دشواری و کاغذبازی داره و زمان بره. همین انگیزه خیلی آدم ها و بیزینس هایی که می تونن محتوای جدید (و قابل کپی) خلق کنن رو کم کرده.
• سرویس های خارجی خوبی هست که می تونن خیلی به یه بیزینس تازه ایرانی کمک کنن. اما به دلایل مختلف نمیشه ازشون استفاده کرد (تحریم ها، ارزش پایین ریال، سرعت پایین اینترنت).
• فیلترهایی که به اینترنت ایران از داخل اعمال میشه جلوی استفاده از خیلی پلتفرم های مفید رو می گیره. یه نمونه ش YouTubeه که انقدر ویدیوی آموزشی روش داره که میشه تقریبا هرچیزی رو با ویدیوهاش یاد گرفت.
• از اونجایی که مشابه credit card های کشورهای توسعه یافته در ایران وجود نداره پرداخت و خرید آنلاین هنوز کار سختیه و نیاز داره که هربار کلی عدد و رقم و پسورد و captcha وارد کنی.
• به همین دلایلی که گفتم، سرمایه گذاران تمایل چندانی به سرمایه گذاری روی بیزینس های آنلاین ایرانی نشون نمیدن.

البته در چند سال اخیر با ظهور بیزینس های موفقی مثل دیجی کالا می بینیم که این شرایط در حال بهبوده و روز به روز بیزینس های خوب دیگری در حال شکل گیری هستن.

کار در زمینه وب در ایران

زمانی که من در ایران در زمینه توسعه وب کار می کردم و بیزینس های خودم رو راه انداختم هنوز این بازار در ایران جنینی بیش نبود! منابع آموزشی خوبی گیر نمیومد. کمتر کسی می تونست یه بیزینس پلن درست حسابی برای یک بیزینس آنلاین تعریف کنه. از اونجایی که دست زیاد نبود اولش فکر می کردی هرکاری کنی موفق میشی. ولی معمولا یا فقط به بحث فنی موضوع اهمیت میدادی یا کلا به هیچیش اهمیت نمی دادی و فقط یه کار بی کیفیت به درد نخور انجام میدادی به امید اینکه شانسی موفق بشی! یا برای دیگران طراحی و توسعه وب می کردی و از سر و کله زدن با مشتری کم اطلاع و کسانی که برای همه چیز حاضر بودن خرج کنن بجز وب سایت کچل می شدی! شایدم یه شرکتی راه می انداختی که همه جور خدمات وب و کامپیوتر از طراحی و برنامه نویسی وب و هاستینگ و دومین گرفته تا فروش و نصب ویندوز ارائه بده (همون از شیر مرغ تا جون آدمی زاد). اگرم نمی خواستی بیزینس خودت رو بزنی و می خواستی بری کارمندی کنی شرکت درست حسابی خیلی به ندرت پیدا میشد. شرکت های موفق تو این زمینه معمولا اون هایی بودن که می تونستن پروژه های دولتی بگیرن و رقم هنگفتی بابت پروژه های نسبتا کوچک دریافت کنن. بهترین راه برای کار پیدا کردن توسعه نرم افزار تحت ویندوز بود که خیلی موسسات و شرکت ها بهش نیاز داشتن. به همین خاطر اون زمان زبان های برنامه نویسی مایکروسافت خیلی محبوب شدن و متخصصینشون زیاد شدن.

طی ۵ سال اخیر کم کم ایرانیان راه تجارت آنلاین در ایران رو دارن می فهمن و شرکت هایی در این زمینه راه افتادن که سودده هستن. تو این وضعیت کار خوب و آموزنده در این زمینه پیدا کردن خیلی راحت تر شده، درآمدها بهتر شده و نمونه های بهتری هست که ازشون میشه یاد گرفت چطور یک بیزینس آنلاین موفق در ایران داشت. البته رقیب هم بیشتر شده ولی من فکر می کنم خوبی های این وضعیت به بدی هاش خیلی خیلی می چربه و هنوز هم خیلی ایده های خوب هست که کسی پیاده سازیشون نکرده. حقوق های متخصصین این زمینه هم بالاتر رفته و اینطور که من شنیدم این روزها برنامه نویسان خوب وب درآمدشون چیزی بین ماهی ۳ تا ۸ میلیون تومان در ماهه.

کار در زمینه وب در کانادا

اینجا من در شرکت کوچک با مشتری های کوچک تا شرکت بین المللی با مشتری های بزرگ کار کردم و تونستم با ساختارشون و تفاوت هاشون با ایران خوب آشنا بشم. اولین تفاوتی که با ایران حس کردم دانش بیشتر صاحبین بیزینس و مردم در زمینه وب و اینترنت و کامپیوتر بود. در ایران هنوز که هنوزه خیلی ها پیدا میشن که هیچ اطلاعی از نحوه ساخت مثلا یک وب سایت ندارن. خیلی افراد و شرکت های کوچکم که کار طراحی و توسعه وب سایت انجام میدن یا حوصله ندارن به این مشتریان آموزش بدن یا خودشون هم دانش کافی ندارن یا ترجیح میدن مشتری نادان بمونه تا زیاد تو کارشون دخالت نکنه و راحت تر خرج کنه. اینجا هم مشابه اینها پیدا میشه، اما مشتری متوسط یه جستجویی در اینترنت می کنه و خیلی اطلاعات خوب بدست میاره. مثلا میاد میگه من یه وب سایت می خوام که با وردپرس ساخته باشه واسه اینکه بتونم خودم به راحتی مدیریتش کنم و نیازی به شما برای نگهداریش نداشته باشم. (سه سال پیش که من اومدم خیلی مشتری های اون شرکت کوچک این خواسته رو داشتن)

دومین تفاوت بزرگ کار تیمی بود. من در ایران در تیم خودمون کار تیمی خوبی رو تجربه کردم ولی در بیزینس های ایرانی کار تیمی خوب خیلی کم دیدم. اینجا اما همه از بچگی در مدرسه کلی روی مهارت های ارتباطی و تیمیشون کار شده و خیلی راحت تر میشه باهاشون کار کرد. اکثر آدم ها بلدن در کار چطور باید مذاکره و بحث و همکاری کنن و نظر بدن و اینجور چیزها. اصطلاحا Soft skills خیلی خوبی دارن. اما در ایران ما در این زمینه خیلی ضعیفیم و به نظرم برای موفقیت و بهره وری و کیفیت خروجی بیشترمون باید بیش از هرچیز روی این نقصمون کار کنیم.

سومین تفاوتی که توجهم رو جلب کرد تکنولوژی ها و ابزارهایی بود که استفاده میشد. در ایران خیلی آهسته تر تکنولوژی ها و ابزارهای جدید وارد پروژه های واقعی میشه. اینجا ولی تکنولوژی های جدید زودتر جا می افتن و میشه ازشون استفاده کرد که بعضا خیلی کار رو راحت تر و سریع تر می کنه یا کیفیت کار رو بالاتر می بره. مثلا همون شرکت کوچک اولی که توش کار می کردم از کلی ابزار و نرم افزار برای مدیریت پروژه و زمان بندی و مدیریت فایل و امنیت و چیزهای دیگه استفاده می کرد که خیلی هاش اصلا در ایران استفاده نمیشد یا کم می شد. تازه اون شرکت کوچک و متوسط بود. شرکتی که الان توش کار می کنم از خیلی چیزها استفاده می کنه که در ایران متاسفانه هیچ کس باهاش آشنا نیست (اکثرا بخاطر تحریم ها و اینکه مجانی نمیشه ازشون استفاده کرد). تکنولوژی هایی هم که استفاده می کنیم خیلی هاش هنوز یا وارد ایران نشده یا آهسته داره میشه. (مثل هلولنز – البته هلولنز اینجا هم خیلی تازه ست)

در شرکت های بزرگ و موفق اینجا همکاری خیلی خوبی بین تیم های داخل شرکت (از تیم برنامه نویس گرفته تا طراح تجربه کاربری، طراح گرافیک، مدیر پروژه، مدیر حساب، حسابدار، منابع انسانی، مدیریت سرور، مهندسین DevOps، تضمین کیفیت، تحلیل بازار، و غیره) وجود داره که باعث میشه بتونن پروژه های بزرگ برای مشتری های بزرگ رو بخوبی مدیریت و طراحی و اجرا کنن. نمونه چنین هماهنگی و کار با کیفیتی رو من در ایران اصلا تابحال ندیدم. تحلیل اینکه علتش چی می تونه باشه واسه خودش بحث مفصلیه. اما مطمئنم اگر تحریم ها برداشته بشه و دولت هم از این صنعت حمایت بسیار بهتری بکنه شرکت ها و کارهایی از این دست در ایران خواهیم دید.

اینجا هم مثل ایران دانشگاه ها در زمینه توسعه وب و اینها از بازار هنوز عقب هستن و به همین دلیل متخصص با تجربه در این زمینه خیلی کمتر از نیاز بازار یافت میشه. به همین دلیل این افراد بیکار نمی مونن. اما درآمدشون از ایران خیلی بالاتره. به طوری که یک توسعه دهنده باتجربه وب می تونه درآمدی بین ۶۰ تا ۱۱۰ هزار دلار در سال داشته باشه.

محیط کاری در ایران

من از محیط کاری ایران بیشتر فضای نسبتا پر تنش و خشک به یاد دارم که توش آدم تلاش می کنه امید به بهتر شدن وضعیتش در آینده داشته باشه اما عملا نشانه زیادی براش وجود نداره! اما مطمئنم اون قدیم بوده و الان وضعیت خیلی بهتر شده. تجربه من برمی گرده به زمان دبیرستانم، به همین خاطر زیاد ازش نمیگم چون ممکنه در حال حاضر چندان صحت نداشته باشه.

محیط کاری در کانادا

اینجا مردم خیلی بهتر درک کردن که وقتی با یه نفر کار می کنی یک جورهایی داری باهاش زندگی می کنی. بعضا از شریک زندگیت هم باهاش بیشتر زمان می گذرونی! به همین خاطر خیلی با هم دیگه خوبن، گرچه ممکنه برای جلوگیری از پیچیده شدن رابطه شون یه مرزهایی رو رعایت کنن و زندگی شخصی رو از کاری جدا نگه دارن. هروقتم مشکلی با هم داشته باشن سعی می کنن مسالمت آمیز حلش کنن و تا وقتی کاملا از درست شدنش ناامید نشدن رابطه رو بهم نمی زنن. دعوا و اینها هم خیلی خیلی به ندرت اتفاق می افته و آدم ها نحوه برخورد با مشکلات کاری در محل کار رو بهتر می دونن. همه اینها بعلاوه قوانین خوب که خیلی حامی کارمندان هستن از تنش محیط کار کم می کنه و لذت کار رو بیشتر. یکی از دلایل اینکه اینجا برخلاف ایران که همه دنبال زدن بیزینس خودشونن خیلی ها به همین کارمندی راضی ان همینه. در شرکت های بزرگ تر یک مسیر مشخص هم برای پیشرفتتون تعریف می کنن که بدونید اگر خوب کار کنید و به شرکتتون منفعت برسونید (حداقل ۲-۳ برابر حقوقی که بهتون میدن) شرکت هم هواتون رو داره و همیشه رفاه خوبی خواهید داشت. تو اکثر شرکت ها وسایل تفریحی هم پیدا میشه که کارمندا آزادن وقتی خسته میشن ازشون استفاده کنن. حالا یا میز فوتبال دستی یا پینگ پونگ یا مینی بسکت بال یا مینی گلف یا دارت یا اکس باکس یا پلی استیشن یا وی یا نینتندو یا مثل شرکت ما همش 😀 شنیدم تو ایران هم شرکتهای بزرگ جدید امکانات مشابهی دارن.

اینجا روی برابری زن و مرد و نژادهای مختلف هم خیلی حساسن. به همین خاطر بعضی وقت ها در محیط کاری بعضی آدم های محتاط از تازه مهاجرها یا دختر های حساس دوری می کنن که یک موقع سوتی ای ندن یا تهمتی بهشون زده نشه! این مورد چندان در ایران وجود نداشت و نژادپرستی و عدم برابری زن و مرد خیلی بیشتر نمود داشت.

قوانین نانوشته کاری در ایران

متاسفانه تو اکثر بیزینس های کوچک ایرانی باید خیلی حواست باشه که حقوق و مزایات رو بهت بدن وگرنه ممکنه هیچ وقت نگیریش یا خیلی دیر دریافتش کنی. گاهی وقتا ممکنه همکاری پیدا کنی که اذیتت می کنه یا پشت پرده سعی می کنه با پا گذاشتن روی تو خودش رو بالا بکشه و کار تیمی بلد نیست. اگه دختری ممکنه همکاری داشته باشی که ازت خوشش میاد ولی وقتی تو حس مشابه نداشته باشی اذیتت کنه یا بهت تعرض کنه. با وجود همه این ها اما محیط های کاری ای هم هست که هیچکدوم اینها توش نیست و سالمن و می تونی توشون آرامش فکری و خوشحالی و امید به آینده داشته باشی. یکی از دوستان من که در کافه بازار کار می کرد می گفت اونجا تقریبا اینطوره.

قوانین نانوشته کاری در کانادا

اینجا روی نبود نژادپرستی و برابری زن و مرد و حقوق افراد هم جنس گرا و معلول خیلی حساسن. باید خیلی خیلی حواست باشه در این زمینه ها اشتباهی نکنی یا حتی کاری نکنی که توهین تلقی شه وگرنه می تونه واست طبعات سنگین به همراه داشته باشه. از اونجایی که اینجا تکنولوژی های جدید خیلی سریعتر جا می افتن تو هم باید خیلی بیشتر بروز باشی و همیشه در حال یادگیری باشی. یادگیری و کنجکاوی مداوم هم بدون علاقه بسیار ممکن نیست. به همین خاطر هست که من به هیچ مهاجری توصیه نمی کنم فقط به صرف اینکه بازار کار زمینه طراحی و توسعه وب اینجا خوبه و یادگیریش هم به نظر راحت میاد برن این مهارت ها رو یاد بگیرن. اگر مهارتت رو بروز نگه نداری یا کارت رو از دست میدی یا کم کم کارت انقدر خسته کننده میشه که دیگه واست شکنجه میشه و فسیل میشی! کار جدید پیدا کردن هم واست سخت میشه. به همین دلیل اگر معلوماتت رو بروز نگه نداری همیشه ترس از دست دادن کارت رو داری.

---

همونطور که گفتم گفتنی ها در این زمینه زیادن و من خیلی مختصر حرف هام رو زدم چون مطمئن نیستم خواننده های بلاگم راجع به چه چیزهای دیگه ای کنجکاون. اگر سوال یا نظری دارین خوشحال میشم در قسمت نظرات برام بنویسین تا بتونم همونجا پاسخ بدم یا نوشته رو بروزرسانی کنم.

تا نوشته بعد (که قول میدم خیلی زودتر از این یکی منتشر بشه) بدرود!